EEN EINDELOZE FILM

hoofdstuk 1 en 2. INITIËREN EN RESPONS #1

HET BEELD: tweemaal het trigram van de Hemel. Hemel boven en Hemel onder.

HET BEELD: tweemaal het trigram van de Aarde. Aarde boven en Aarde onder.

Het Boek van Verandering bevat 64 hoofdstukken. Ieder oneven hoofdstuk vormt een paar met het daarop volgende even hoofdstuk. Te beginnen met 1. Initiëren en 2. Respons. Samen vormen zij de blauwdruk van de onophoudelijke golfbeweging van verandering, die in het hele verdere boek doorklinkt.

De hexagrammen van de twee eerste hoofdstukken - 1. Initiëren en 2. Respons - zijn elkaars gespiegelde. De een bestaat uit zes ononderbroken yang lijnen, de ander uit zes onderbroken yin lijnen. Ze zijn beide perfect symmetrisch en representeren het puurste van het puurste. Niets minder dan zuiver. Maar bestaat puur eigenlijk wel in de werkelijkheid? 100% chocolade? Veel te straf. 100% inzet? Werkelijk? Nooit meer even wegdromen? 100% gemaakt in Nederland? Geloof jij het? 100% genieten? Maar dan wel zonder de gedachte dat ook dit genieten eens voorbij zal zijn.

In ieder geval trekt het pure onweerstaanbaar zijn pure tegenpool aan, die dan als vervuiling wordt beschouwd. Zonder deksel is de volgende dag het zout in het vaatje nat. Vrijgevigheid en goedheid roepen wantrouwen op. Hoge koorts doet zweten en afkoelen. 100% authentiek blijkt vol met import te zitten. Bij nader inzien blijken in- en uitheems steeds volledig verstrengeld.

Briefkaart actie tegen xenofobie van de Bodyshop, 1995.

De hexagrammen van hoofdstuk 1 en 2 beschrijven geen absolute en onafhankelijke waardes. Het boek tracht op geen enkele wijze het creatieve vermogen en de dragende matrix, die daarin beschreven worden, afzonderlijk van elkaar te omlijnen. Hun voorgestelde puurheid is daarvoor te instabiel, omdat, zoals in iedere ware liefdesaffaire, ze smachten naar het absorberen van het tegendeel, dat juist door die onbereikbare ander belichaamd wordt. De tekst van de eerste twee - essentiële - hoofdstukken verhaalt over het zout in relatie met water, en het water in relatie tot zout, oplossend vermogen tegenover samentrekking, en de idee-fixe van de zuiverheid.

Alles begint met een idee, in den beginne klinkt een woord, het is wachten tot een eerste vonk - maar zonder respons is dat initiëren zinloos en is er geen enkele voortgang. Het is daarom niet zinvol hoofdstuk 1 los van hoofdstuk 2 te bestuderen. Dit gegeven zet de toon voor de daaropvolgende 31 paren van tegenstellingen, complementen en gedaantewisselingen in het Boek van Verandering. Iedere twee opeenvolgende hoofdstukken dienen gelijktijdig, één met het linker-, de ander met het rechteroog, gelezen te worden.

Naast de spiegeling van de zes yang lijnen van hoofdstuk 1 in de zes yin lijnen van hoofdstuk 2 zijn er nog 6 hexagrammen die een symmetrische opbouw van lijnen hebben, en die bij omkering niet veranderen, de palindromen van de I Ching: 27. Kaken, 28. Grote Onbalans, 29. Donker, 30. Licht, 61. Innerlijke Waarheid en 62. Kleine Onbalans.

Acht symmetrische hexagrammen, in vier paren, zijn elkaars spiegeling. De overige 56 hexagrammen vormen 28 paren en zijn daarin elkaars omkering. De volgorde van de lijnen wordt in zijn geheel omgedraaid en vormt dan het hexagram van het gepaarde hoofdstuk. Samen beschrijven ze de voor- en de achterzijde van eenzelfde situatie, de schijn en het wezen, de goede bedoeling en het onbedoelde gevolg, de kop en munt van het gebodene.

Een voorbeeld van omkering: hoofdstuk 3 en 4 complementeren elkaar.

Om het weefsel van de I Ching te doorgronden, is het niet nodig kennis te maken met 64 fenomenen - 28 paren en 8 losse hoofdstukken volstaan.

… Confucius did not tire of explaining it in minute detail. According to him, Qian and Kun are the gate of I, which means that if one intends to understand the I Ching one should first understand Qian and Kun; then the gate of I opens for understanding the rest of the gua.
The Complete I Ching - Alfred Huang

Qian - Initiëren. Aan de linkerzijde van het ideogram zie je het schriftteken van de zon 日. Boven de zon de blaadjes van een plant. Onder de zon de wortels van de plant die de aarde binnendringen. Aan de rechterzijde de energie van de zon die zich verspreid. Samen genomen: het beeld van vitale kracht in optima forma.

Kun - Respons. Aan de linkerzijde van het ideogram is teken van de aarde 土. Aan de rechterzijde het teken van een veld 田. Een lange verticale lijn penetreert dat veld. Bij elkaar genomen: het beeld van overgave en ontvankelijkheid in zijn puurste vorm.

Shortly after it was discovered
that Homer was not the author
of the Iliad or the Odysssey,
that, in fact, the Iliad was written
by another poet of the time named Homer
while the source of the Odyssey
remained unclear,
it was also discovered that God
did not create the universe.

It turns out that the creator
of this whole mishmash
was the identical twin brother of God,
even though no one in heaven
had ever been able to tell them apart,
even on weekends, when they
never wore the same outfit.
…
Identity - Billy Collins

In mijn jeugd in Den Haag herinner ik me de Cineac, voluit Cinemá d’Actualité. Het vertoonde film programma kende geen begin en eind, het was doorlopend. Voor de prijs van een entreekaartje kon de bezoeker zo lang blijven als gewenst - film kijken, voor de regen schuilen, zoenen met een nieuw vriendinnetje dan wel vriendje, spijbelen of een middagdutje doen. Het concept van een bioscoop met een zich eindeloos herhalende voorstelling was fascinerend en is het nog steeds.

Een eindeloze voorstelling: schuilen, spijbelen, zoenen of toch gewoon kijken.

Het weiland waar ons keukenraam op uitkijkt, staat in het voorjaar en de zomer vol met paardenbloemen. Vorig jaar januari stond het weiland blank - het kwelwater was door de hoge waterstand door de Vechtdijk gesijpeld. Daarna had de invallende water van het weiland een ijsvlakte gemaakt. De paardenbloemen leken voorgoed verdwenen - verdronken en bevroren - maar bij de eerste lentewind verschenen ze als bij wonder weer, zoals ieder voorjaar. In de zomer verschroeit, door de koeien vertrapt en herkauwd, door de mens met gif weggespoten, het pluis in diaspora door de wind, de wortels ondergraven door mollen, zo gaat het sinds onheuglijke tijden, maar de wil van de paardenbloem om te leven is werkelijk onuitroeibaar. Het idee ‘paardenbloem’- ijl en niet van deze wereld - kiest een aardse vorm - tastbaar en kwetsbaar blootgesteld aan de elementen. De idee kleedt zich met een groene bladrozet, een ranke steel en een stralend gele bloemkop. Het immateriële fenomeen uit hoofdstuk 1 neemt fysieke gestalte aan in hoofdstuk 2.

Iets wat leven wil, heeft geen andere keus dan om zich een aardse contour aan te meten. Ondanks het vooruitzicht op bevriezing, verdroging, vertrapping en verdrinking keert de paardenbloem steeds terug, onbevreesd. Steeds maar weer de rozet, de holle steel met wit sap en de gele intense bloem. En als het ondermaanse leven gedaan is, telkens weer het desintegreren tot zwarte aarde. Een eindeloze reeks van verschijning en verdwijning.

Een volgende voorjaar dat ik een doodgewone paardenbloem tegenkom, zal ik een moment pauzeren en beseffen, dat wat ik zie slechts één frame vertegenwoordigt, één frame van een schier oneindige film.

De koude in januari, wanneer de vorst het weiland in een ijsvlakte maakt, laat de paardenbloem niet ongemoeid. Hij zal niet huiveren, maar zijn bladrozet wordt misschien een fractie dikker om de vorst van de wortel weg te houden. In een ander jaargetij zijn het knagende insecten de aanmaak van bitterstof in zijn aderen stimuleren. Of het is een volgende overstroming of een stormwind, de gifspuit of verzengende zon, lokale grondsoort of welke planten als directe buren zijn komen aanwaaien - alle deze aardse omstandigheden maken dat de paardenbloem net iets anders van het toneel verdwijnt als hij er in het prille voorjaar op verscheen. Dat maakt dat na honderdduizenden aardse comebacks en evenzovele retraites naar de wereld van slechts idee, de paardenbloem onderhand oneindige variaties en een micro-variaties kent.

De aanzet en de onrustige levenswil uit hoofdstuk 1 vondt ontvankelijkheid in hoofdstuk 2. De uitdagingen en loutering uit hoofdstuk 2 maakten een voorspelbare en veilige terugkeer naar de exacte oorsprong niet mogelijk. Elk leven weer een minuscule verandering. Een film zonder einde.

etc.

Wordt spoedig vervolgd …