HET BEELD van twee trigrammen: onder een Berg, boven de Hemel. Zoek je de stilte en eenzaamheid, verlaat dan de stad. In de bergen, onder een donkere sterrenhemel zal je vinden wat je nodig hebt. Een klein hutje om je voor een tijd terug te trekken van het rumoer en al het gedoe.
retraite [het terugtrekken] {1581} < frans retraite, het zelfstandig gebruikt vr. verl. deelw. van retraire [terugtrekken] < latijn retrahere (vgl. retract).
HET BEELD van het hele hexagram: een holte, een beschutte ruimte. Een plaats om je terug te trekken. Een open ruimte met een massief dak. Dat kan niet anders dan een grot zijn.
De kluizenaars van weleer hadden een voorliefde voor de bergen en als het even kon betrokken ze daar een grot. Die bood bescherming tegen de elementen, net genoeg om er niet van afgescheiden van te zijn. Zo leefden ze dicht bij de kou, de wind, sneeuw en hitte, en in de nacht keken ze een spiegel met oneindige diepte, een pikdonkere sterrenhemel.
In Gansu, in het noordwesten van China, staat een eenzame berg, Majishan, de ‘korenschoof berg’. In het begin van onze jaartelling werd met de constructie van grotten begonnen. De Majishan is onderdeel van een keten van boeddhistische grottencomplexen langs de oude Zijderoutes. De bekendste daarvan zijn de grotten van Mogao, bij Dunhuang.
Een grot in de bergen om je in terug te trekken, los te maken van de rumoer van de samenleving. Helemaal ideaal om pottenkijkers op afstand te houden is een onderkomen op een berg, in de vorm van een eiland.
Wel aan te raden om niet veel mensen te laten weten hoe lekker rustig het is op je eiland, of op je berg. Voor je het weet krijg je massa’s ongewenst bezoek over de vloer.
Bouw je een huis, dan is lege ruimte het uitgangspunt. Ter bescherming en afbakening metsel je om die leegte heen de muren en er overheen construeer je een dak. Deuren en ramen zijn daarin uitsparingen.
De matrix waar de grotwoning gaat verschijnen is massief, ontbeert ten enenmale leegte. De levensruimte, net als de ramen en de deuren, moet uitgehouwen worden.
Thirty spokes share the wheel’s hub;
It is the center hole that makes it useful.
Shape clay into a vessel;
It is the space within that makes it useful.
Cut doors and windows for a room;
It is the holes which make it useful.
Therefore benefit comes from what is there;
gUsefulness from what is not there.
Tao Te Ching - vertaling van Gia Fu-Feng
Het traditionele geheugensteuntje om het Gèn 艮 trigram te onthouden is een omgekeerde kom, fu wan, 覆碗. ☶ ziet er uit als een berg met een open ruimte, een grot, een onderkomen, een huis, een bijenkorf.
Neem het begrip van een Berg dus ruim op. Nu in ieder land zijn bergen en grotten voorhanden, maar er zijn altijd plekken te vinden, die buiten de gebaande route liggen, waar je een zekere moeite voor moet doen om er te komen, en waar je een simpelheid aantreft die je niet weglokt van je zelf.
Wat een geluk. Toen de corona tijd aanbrak en het in de stad niet goed toeven was, hadden we een toevluchtsoord, een refuge. Een klein houten huis in een bos aan de oever van de Overijssels Vecht. Een off grid huis zoals dat heet, dat we een aantal jaar daarvoor hadden kunnen kopen. In het midden een houtoven om te koken en je handen en rug te warmen op koude dagen. Een honderd meter diepe bron. Zonnepanelen op het dak, net genoeg voor de waterpomp, telefoonlader en ‘s avonds een enkel lampje.
Het terugtrekken komt in soorten en maten. Je voor een moment onttrekken aan de hectiek door middel van een middagdutje, een goede nacht slaap, of een weekend zonder telefoon. En aan de andere kant van het spectrum: het terugtreden na een lange loopbaan. ‘Repose’ of ‘retire’. Ergens daar tussenin ligt de ‘retreat’, een beschutte plek voor de noodzakelijke pauzes, om op te laden voor wat gaat komen.
Wordt het hexagram van hoofdstuk 33 omgekeerd dan verschijnt dat van hoofdstuk 34. Grote Kracht. Om bij die grote kracht te komen beweeg je in een tegenovergestelde richting. Dat heet ‘investeren in het tegendeel’. Om te springen moet je eerst door de knieën gaan. Winst wordt mogelijk door eerst het verlies te aanvaarden. Grote kracht ligt besloten in het terugtrekken.
Wordt vervolgd …
Spannend, ben benieuwd naar het vervolg!