hoofdstuk 37. FAMILIE #1
hoofdstuk 37. FAMILIE #1
over thee met koekjes en verre reizen
HET BEELD van twee trigrammen: Vuur beneden, Hout boven. Een stapeltje brandhout, een kampvuur, een brandende kachel. Vuur leren gebruiken zou cruciaal blijken te zijn voor onze verre voorouders. Wilde dieren bleven ‘s nachts op veilige afstand, voedsel werd veel makkelijker verteerbaar, lichamen konden zich warmen, en rond een vuurtje was het goed verhalen vertellen. Verhalen verbinden. Het warme fornuis als middelpunt van het huishouden. Wat is beter dan elkaar te ontmoeten rond de warme haard? Hout boven Vuur: het beeld van het vertrouwde, van een hechte groep mensen, een clan, een familie.
De keuken, met fornuis om op te koken en om je handen en rug aan te warmen, was altijd het centrum van het huiselijk leven geweest. Een gezellig zingende waterketel, thee met koekjes bij thuiskomst uit school. Wie dacht dit altijd zo zou blijven, rekende buiten de komst van de magnetron, elektrische waterkoker en prefab eten.
Wordt het Familie hexagram omgekeerd, dan ontstaat haar tegendeel en complement: hoofdstuk 38. Vervreemding. Het bekende en het onbekende staan rug aan rug tegen elkaar aan. In den verre knaagt het verlangen naar huis, maar eenmaal thuisgekomen dwingt zijn innerlijke onrust de zeeman om spoedig weer uit te varen.
HET BEELD van de twee trigrammen: Vuur boven, het Meer beneden. Vuur en warmte bewegen altijd naar boven. Water zoekt altijd de laagste plek. De twee trigrammen bewegen uit elkaar, er is geen ontmoeting. Vuur boven Meer: het beeld van diversiteit en vervreemding.
De zeelieden van weleer leefden op pekelvlees en droge beschuit. De ruimtereiziger van nu drinkt spacefood uit zakjes en eet broodjes halfom in pilvorm. Dit vult de maag, maar het vervreemde voedsel laat hem dromen van warme appeltaart, net uit de oven. Je zou zeggen: meel en wat zout, water, gedroogde appeltjes en rozijnen en natuurlijk kaneel, neem het allemaal mee aan boord, en ga lekker in een vrij uurtje een taart bakken. Maar dat bleek niet zo eenvoudig. In de ruimte zweven de ingrediënten de mengkom uit, voor een vuurtje is er niet genoeg zuurstof aan boord, voor elektrische warmte te weinig buffer in de accu’s, en losgezongen van het aardse wil de warmte om te bakken niet stijgen. Knappe koppen spendeerden jaren om al deze moeilijkheden te overwinnen, en dat is ze gelukt. Er kunnen in de ruimte nu eindelijk koekjes worden gebakken!
When scientists investigated the potential psychological effects of long-term missions and deep-space travel, they found things would be more bearable if astronauts have access to a good variety of foods that smell and taste a little bit more like home. The act of cooking itself also helps, according to former NASA astronaut Mike Massimino, who says he is a partner in the cookie-baking enterprise. When astronauts trained on earthbound survival expeditions, he says, preparing meals ‘added a sense of normalcy to what you were doing, being away from home. And I think that that’s missing in space to some degree.’
The Space Station May Soon Smell like Fresh-Baked Cookies, Scientific American
Wat wezensvreemd is beangstigd. Wat den boer nie kent vret e nie. Tegelijk fascineert het vreemde mateloos en trekt onweerstaanbaar. Het leven zou zonder de wonderlijke dynamiek tussen ‘erbij horen’ en ‘er buiten staan’ een tamme boel zijn. Voor wie het onbekende zich eigen maakt, en van daar terugkijkt naar waar hij vandaan kwam, ziet opeens hoe vreemd en raar die oude vertrouwde wereld eigenlijk is. Het is de verloren zoon, die na een leven lang zwerven thuis komt. Het is steeds de buitenstaander die beter dan de iniders de volksaard doorziet en die raak weet te beschrijven. Het is de noodzekelijke vreemde eend in de bijt.
SCHOOLBORD, 1965
Op deze foto zet ik de eerste stappen als de journalist die ik nooit zou worden. Met een vriendje had ik het plan opgevat om een encyclopedie te schrijven. Er lag een overvloed aan onvertelde verhalen en vergeten avonturen op ons te wachten. Wil je iemand interviewen, dan maak je zelf een microfoon. Is het nodig om voor een reportage naar Amerika te gaan? Sluit je ogen voor een moment, adem diep en voila, je bent er al. Het boekwerk wat we in gedachten hadden is nooit voltooid, maar voltooien is ook helemaal niet mogelijk met encyclopedieën.
IN 80 DAGEN ROND DE WERELD, 1968
Gekregen voor mijn verjaardag of voor sinterklaas gekregen, daar wil ik van af zijn. Het was een groot formaat boek, vol met illustraties en verhalen. Ik las en herlas het, ik woonde in het boek, kroop in de huid van de hoofdpersonage en zijn butler. Het geschreven verhaal was pakkend, de illustraties gaven de doorslag. Veel later kreeg ik op de eerste bladzijde van Alice in Wonderland de bevestiging, dat een boek zonder plaatjes en conversaties niets waard is. Hoe waar is dat. De meeste impact van het grote boek had het hoofdstuk dat zich in Shanghai afspeelde, inclusief een geweldige tekening van het straatleven met onbegrijpelijke en tegelijk beloftevolle rode Chinese karakters. Ik had een geborgen thuis, na school waren er thee en kaakjes en via het grote boek met plaatjes kon ik op wereldreis.
RECHTER TIE, 1972
In de krant las ik de stripverhalen van Rechter Tie van Robert van Gullit en ik dompelde me onder in de boeken van Pearl Buck, zoals Oostenwind, Westenwind en De Goede Aarde. Er was Kuifje en De Blauwe Lotus en de verhalen over Tibet van Alexandra David-Néel. Buiten het geordende Nederland van mijn jeugd lag een wereld op me te wachten.
AMSTERDAM, 1978
Ik was als student geografie in Amsterdam terechtgekomen. Amsterdam was een totaal andere stad als nu. Rafelranden, hippies, de Noordermarkt was een parkeerplaats. Veel van de winkels van toen zijn verdwenen, maar Kok Antiquariaat in de Oude Hoogstraat doorstond de tijd. Als armlastige student was ik er een frequente bezoeker, een winkel van het wonderbaarlijke soort waar boeken jou uit lijken te kiezen in plaats van andersom. Die bewuste middag was het een langwerpig boek - zwart linnen kaft, een rood Chinees karakter pontificaal op de voorzijde - dat ik met geen mogelijkheid kon laten liggen. Het verhuisde van de winkel naar mijn tas en ik zou het met meeslepen tot het jaren later verrafeld en versleten was. De inhoud en strekking van het boek ontgingen me aanvankelijk voor het grootste deel. Wat tot me sprak was de vervreemde dialoog tussen symbolen van streepjescodes en de poëtische natuurbeelden.
Wordt vervolgd …
Je bent zeer welkom om naar aanleiding van dit verhaal hier een reactie of een idee achter te laten!